رنگ‌ها مهم‌ترین عامل حسی تاثیرگذار بر ترجیحات غذایی مصرف‌کنندگان می‌باشند. رنگ‌ها انتظارات افراد از طعم و کیفیت مواد خوراکی را شکل می‌دهند و به همین دلیل است که صدها سال است که به غذاها اضافه می‌شوند.
امروزه رنگ‌های خوراکی به طور گسترده در ترکیب غذاها و محصولات متنوع به کار گرفته می‌شوند. این رنگ‌ها به ویژه در تنقلات محبوب کودکان مانند پاستیل، لواشک، آبنبات و... مورد استفاده قرار می‌گیرند. همین موضوع باعث می‌شود توجه فراوانی به سلامت رنگ‌های خوراکی معطوف شده و استفاده از رنگ‌های خوراکی طبیعی در تولید محصولات غذایی به یک مزیت مهم تبدیل شود.
انواع رنگ‌های مورد استفاده در خوراکی‌ها
به صورت کلی رنگ‌های خوراکی مورد استفاده در محصولات غذایی به دو دسته رنگ‌های خوراکی طبیعی و رنگ‌های خوراکی مصنوعی تقسیم می‌شوند.
رنگ‌های خوراکی مصنوعی حاصل از واکنش‌ها و فرآیندهای شیمیایی بر روی مواد نفتی و قطران زغال سنگ هستند و می‌توانند تاثیرات منفی بسیاری بر سلامت افراد به ویژه کودکان داشته باشند.
دسته دیگر رنگ‌های مورد استفاده در محصولات غذایی، رنگ‌های خوراکی طبیعی بوده که از منابع طبیعی مانند میوه‌ها، سبزیجات، گیاهان، مواد معدنی و سایر منابع طبیعی خوراکی سرچشمه گرفته و استخراج می‌شوند. این رنگ‌ها برخلاف سایر مواد افزودنی نه تنها تاثیرات منفی بر بدن مصرف‌کنندگان نداشته، بلکه به دلیل وجود ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و ضدمیکروبی می‌توانند برای بدن افراد به ویژه کودکان مفید باشند.
انواع رنگ‌های طبیعی
رنگ‌های طبیعی از منابع مختلف گیاهی و حیوانی استخراج می‌شوند. البته بیشتر رنگ‌های طبیعی از منابع گیاهی مانند برگ‌ها، فلفل، زعفران، چغندر قرمز، انگور و زردچوبه تهیه می‌شوند.
برخی از رنگ‌های خوراکی طبیعی مورد استفاده در محصولات غذایی عبارتند از:
- Betalain
بتالین‌ها رنگدانه‌های گیاهی حاوی نیتروژن و محلول در آب هستند که در اکثر گیاهان Caryophyllales (گیاهانی مانند کاکتوس‌ها، میخک‌ها، چغندر و...) یافت می‌شوند. این رنگدانه‌ها در اجزای مختلف گیاه مانند گل، برگ و ساقه یافت می‌شوند. از این رنگ خوراکی به دلیل پایداری در بازه وسیعی از PH (3 تا 7) در محصولات مختلفی مانند شیرینی‌ها و لبنیات‌ها استفاده می‌شود.
عواملی مانند دما، نور، اکسیژن، رطوبت و سایر اجزای آن محصول می‌تواند بر کیفیت این رنگدانه تاثیر بگذارد.
این ماده عامل رنگ‌های قرمز و زرد در محصولات می‌باشد.
- Carotenoid
کاروتنوئیدها یکی از فراوان‌ترین رنگ‌های طبیعی مورد استفاده در محصولات مختلف می‌باشد. این رنگ‌ها از جلبک‌ها و باکتری‌های فتوسنتزی استخراج می‌شوند. مولکول‌های کاروتنوئید منبع رنگ‌های زرد، نارنجی و قرمز در محصولات غذایی می‌باشند.
کاروتنوئیدها حاوی سطح بالایی از ویتامین A بوده و به دلایل مختلفی مانند غیرسمی بودن، دارا بودن خواص پیشگیرانه سرطان، طیف رنگی نسبتا وسیع و پایداری نسبتا بالا در محصولات غذایی مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- Spirulina
اسپیرولینا زیست توده‌ای از سیانوباکتری‌ها (جلبک سبز آبی) است که قابلیت مصرف توسط انسان و حیوانات را دارند. رنگ خوراکی اسپیرولینا از جلبک‌های سبز رنگ اسپیرولینا که در دریاچه‌ها، برکه‌ها و چشمه‌ها رشد می‌کنند، استخراج می‌شود.
اسپیرولینا حاوی فیکوسیانین می‌باشد که علاوه بر ایجاد رنگ‌های طبیعی، دارای خواصی نظیر خواص ضدالتهابی و خواص آنتی اکسیدانی نیز می‌باشد. اسپیرولینا مملو از ویتامین‌های A، B12، K1 و K2 و همچنین مواد معدنی مانند آهن و منگنز است و به تقویت سیستم ایمنی بدن و همچنین سلامت سلول‌ها و قلب و عروق کمک می‌کند.
- Chlorophyll
کلروفیل‌ها رنگدانه‌هایی محلول در روغن هستند که عامل رنگ سبز گیاهان می‌باشند. این رنگدانه‌ها در اکثر گیاهان به ویژه برگ‌ها یافت می‌شوند. اکثر مردم کلروفیل را به عنوان ماده شیمیایی مسئول فتوسنتز در گیاهان می‌شناسند، ماده‌ای که به گیاهان در استفاده از انرژی نور خورشید کمک می‌کند.
این رنگدانه عامل رنگ سبز در خوراکی‌ها می‌باشد و در طیف گسترده‌ای از محصولات مانند نوشیدنی، بستنی، سس، آبنبات، پاستیل و... مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای کلروفیل خواص فراوانی در منابع مختلف ذکر شده است به عنوان مثال این ماده می‌تواند باعث افزایش انرژی شود، کبد را سم‌زدایی کند، به پیشگیری از ابتلا به سرطان کبد کمک نماید و همچنین باعث رفع بود بد دهان شود.
- Anthocyanin
آنتوسیانین‌ها رنگ‌های گیاهی محلول در آب هستند که از میوه‌ها، سبزیجات و برگ‌ها استخراج می‌شوند. برخی از منابع آنتوسیانین عبارتند از گیلاس، آلو، انار، بادمجان، انگور، گل کلم بنفش و... . این ماده عامل رنگ‌های آبی، بنفش، قرمز و نارنجی در محصولات غذایی می‌باشد.
عوامل مختلفی از جمله PH، دما، نور، آنزیم‌ها و اکسیژن بر پایداری آنتوسیانین تاثیر می‌گذارند، به عنوان مثال شدت رنگ این رنگدانه طبیعی با افزایش PH کاهش می‌یابد.
از خواص این رنگ خوراکی می‌توان به آثار ضدمیکروبی آن اشاره کرد که می‌تواند به عنوان عاملی پیشگیرانه برای جلوگیری از پیشرفت بیماری‌های غیرواگیر عمل کند. همچنین این رنگدانه طبیعی حاوی ویتامین A و کاروتن بوده و بدین گونه می‌تواند تاثیر مثبتی بر بینایی افراد داشته باشد.
مزایای استفاده از رنگ‌های طبیعی
رنگ‌های خوراکی طبیعی حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلف هستند و درنتیجه دارای خواص بسیاری از جمله خواص ضد التهابی، ضد سرطانی و... می‌باشند، همچنین این رنگ‌ها در پیشگیری و بهبود برخی از بیماری‌ها نظیر دیابت و بیماری‌های گوارشی نقش موثری ایفا می‌کنند.
برخی از ترکیبات و خواص رنگ‌های طبیعی به شرح زیر است:
1) خواص آنتی‌اکسیدانی
رنگ‌های طبیعی مانند رنگ قرمز حاصل از گوجه فرنگی یا رنگ بنفش ناشی از انگور، حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند لیکوپن و رسوراترول بوده و می‌توانند منجر به خنثی سازی رادیکال‌های آزاد در بدن شوند و بدین گونه احتمال درگیری با بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی عروقی و برخی از سرطان‌ها را کاهش دهند.
2) خواص ضدالتهابی
بسیاری از رنگ‌های طبیعی به ویژه رنگ‌های حاصل از توت‌ها و سبزیجاتی با برگ‌های تیره، دارای خواص ضدالتهابی می‌باشند. این ترکیبات مانند آنتوسیانین‌ها و فلاونوئیدها می‌توانند به کاهش التهابات بدن کمک کرده و خطر بیماری‌های التهابی مانند آرتریت را کاهش دهند. به عنوان مثال رنگ زرد استخراج شده از زردچوبه حاوی کورکومین است که یک ترکیب ضدالتهابی قوی به شمار رفته و تاثیرات فراوانی بر سلامت بدن دارد.
3) سلامت دستگاه گوارشی
رنگ‌های استخراج شده از میوه‌ها و سبزیجات به دلیل دارا بودن فیبر غذایی فراوان، منجر به حرکات منظم روده می‌شوند. این رنگ‌ها همچنین باعث تقویت میکروبیوم‌های روده شده و می‌توانند بر سلامت گوارش تاثیر مثبت بگذارند و به مدیریت وزن نیز کمک کنند.
4) ویتامین‌ها و مواد معدنی
رنگدانه‌های استخراج شده از مواد طبیعی به ویژه رنگدانه‌های مسئول رنگ‌های زنده مانند رنگ زرد و نارنجی حاصل از مرکبات، حاوی سطوح بالایی از ویتامین‌ها می‌باشند و می‌توانند بر عملکرد سیستم ایمنی و تشکیل کلاژن توسط بدن تاثیر بگذارند. همچنین این رنگدانه‌ها به عنوان منبعی برای مواد معدنی نیز شناخته می‌شوند به عنوان مثال رنگ سبز ناشی از سبزیجات گلدار به عنوان منبعی از منیزیم به حساب می‌آید که برای بهبود عملکردهای مختلف فیزیولوژیکی بدن ضروری می‌باشد و یا اسپیرولینا که از آن به عنوان منبعی برای استخراج رنگ‌های سبز و آبی استفاده می‌شود، سرشار از پروتئین و ویتامین می‌باشد و همین موضوع آن را به یک مکمل ارزشمند در رژیم‌های غذایی تبدیل کرده است.
با توجه به آسیب‌های ناشی از رنگ‌های مصنوعی، دکتربن تصمیم به ارایه پاستیل‌هایی مبتنی بر رنگ‌های طبیعی گرفته است تا علاوه بر شادی، سلامتی را نیز به کودکان عزیز این سرزمین هدیه دهد. دکتربن مفتخر است به آن که برای اولین بار پاستیل‌هایی با رنگ‌های طبیعی برگرفته از طبیعت را به بازار ایران وارد کرده است.
ما متعهد به ارایه محصولاتی سالم و مفید برای مصرف‌کنندگان به ویژه کودکان هستیم. با استفاده از پاستیل‌های رنگارنگ دکتربن با رنگ‌های افزودنی مصنوعی خداحافظی کرده و به رنگین کمانی از مواد طبیعی و سالم سلام بگویید.
با دکتربن در دنیایی از لذت و سلامتی غرق شوید...
